محمد هادی میرشمسی
چکیده
حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپیرایت) در راستای حمایت از مؤلفان و هنرمندان از یکسو و حمایت از حقوق جامعه (منافع عمومی) از سویی دیگر، به مؤلفان و هنرمندان حقوق انحصاری اعطا میکند. مؤلف میتواند به استناد داشتن این حقوق در مدتی موقت، از تجاریسازی اثر خود کسب درآمد نموده (حق مادی) و نام خود را بهعنوان پدیدآورنده برای همیشه در تاریخ ...
بیشتر
حقوق مالکیت ادبی و هنری (کپیرایت) در راستای حمایت از مؤلفان و هنرمندان از یکسو و حمایت از حقوق جامعه (منافع عمومی) از سویی دیگر، به مؤلفان و هنرمندان حقوق انحصاری اعطا میکند. مؤلف میتواند به استناد داشتن این حقوق در مدتی موقت، از تجاریسازی اثر خود کسب درآمد نموده (حق مادی) و نام خود را بهعنوان پدیدآورنده برای همیشه در تاریخ و فرهنگ بشریت ثبت نماید. (حق معنوی). یکی از مصادیق حقوق جامعه، حق دسترسی به اطلاعات در راستای آموزش و ارتقای کیفیت زندگی است. در نگاه اول به نظر میرسد که کپیرایت و حق انحصاری مؤلف، محدودکنندۀ این حق جامعه باشد، اما با نگاهی به مبانی مالکیت فکری بهطور عام و مالکیت ادبی و هنری بهطور خاص و همچنین بررسی دقیق مقررات ملی و بینالمللی چنین نتیجه میشود که نهتنها این حق انحصاری، تأمینکننده سلامت و اصالت اطلاعات و محصولات فرهنگی بوده و از اینجهت با منافع جامعه همسو است، بلکه محدودیتها و استثناهای وارد بر آن نیز مانع نقش محدودسازی کپیرایت در دسترسی عموم به اطلاعات میشود. علاوه بر این پیشبینی حق معنوی برای مؤلف، اصالت و سلامت اطلاعات را در پی داشته و موجب برخورداری جامعه از اطلاعات اصیل و با منبع و منشأ مشخص و معتبر میشود. در این خصوص مفاد ماده 19 لایحه حمایت از مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط و مادههای 2 و 2 مکرر کنوانسیون برن در دو سطح ملی و بینالمللی قابلتوجه است.